Faizlerin düşmeye başladığı bu süreçte gayrimenkul dalının temsilcileri, konut satışlarının artacağını, öngörülebilir yerin oluşmasıyla üretimin de hızlanacağını düşünülüyor.
Gayrimenkul kesiminin temsilcileri, bu yıl hem konut arzında hem de satışlarda artış bekliyor.
Sektörün önde gelen sivil toplum kuruluşlarının yetkilileri, AA muhabirine yaptığı açıklamada 2024’ü değerlendirirken, 2025 beklentilerini paylaştı.
Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) Başkanı Neşecan Çekici, konut satış sayılarının 2024’te evvelki yılın üzerinde gerçekleşeceğini belirterek, ocak-kasım periyodunda el değiştiren konut sayısının 2023’ün tamamını geçtiğini söyledi.
Aralık sayılarının açıklanmasıyla 2024’e ait konut satış adetlerinde evvelki yıla nazaran yüzde 17-18 artış beklediklerini lisana getiren Cazip, “Geçen sene hem zelzele baz tesiri hem yüksek gerçek konut fiyatları gerçeği vardı, bu sene ise konutların pahası reelde neredeyse hiç artmadı, münasebetiyle satışların daha uygun olacağını bilhassa son 5 ayın istatistikleri söylüyor. Türkiye konut pazarı Avrupa’da da birinci pazar, OECD ülkeleri içinde Amerika’dan sonra ikinci sırada.” dedi.
Çekici, konutta kredi faizlerinin düşmesiyle daha fazla canlanma yaşanabileceğini kaydederek, yüksek faiz oranlarının konut alıcılarının yatırım yapma isteğini baltaladığını, gerçek siyasetlerle gayrimenkulün tekrar en güvenilen yatırım aracı haline getirilebileceğini anlattı.
TCMB’nin birinci faiz indirimini geçen ay yaptığını anımsatan Alımlı, “Piyasalar ve uzmanlar, bu indirimlerin devam edeceğini öngörüyor. Hasebiyle faizlerin düşmeye başladığı bu süreçte konut satışlarının artacağını, öngörülebilir yerin oluşmasıyla üretimin de hızlanacağını düşünüyoruz.” diye konuştu.
“KONUT SAHİPLİĞİ ORANININ YÜZDE 70’LERE ÇIKARILMASI İÇİN KAMU-ÖZEL İŞ BİRLİĞİ ŞART”
Neşecan Cazip, Türkiye’nin konut krizine yönelik bütüncül bir siyaset benimsemesi gerektiğini belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Bu mevzuyu sık sık her platformda tekrar ediyoruz. Uzun vadede, kentsel dönüşümün hızlandırılması ve konut sahipliği oranının tekrar yüzde 70 düzeylerine çıkarılması için kamu-özel iş birliği, hatta belirli mevzularda iş kısmı koşul. Çok disiplinli dalımızın birçok bileşeni, değerli bir düzeltme ve olağanlaşma periyodu yaşıyor. Gayrimenkul kesimi Türkiye iktisadının kalbidir. Bu her vakit böyleydi, yarın da o denli olacak. Dalın nabzının daha sağlıklı atmasını sağlamak, iktisatta tekrar çarpan tesiri yaratmak için birtakım yenilikçi tedbirler, düzenlemeler gerekiyor.
Çekici, Türkiye’de yıllık konut üretimi muhtaçlığının 800-900 bin olduğunu lakin şu anda bunun 500-600 bin civarında seyrettiğini lisana getirerek, zelzeleye karşı acil dönüştürülmesi gereken yüz binlerce konut bulunduğunu, önemli bir bütünleşik konut siyasetinin acil koduyla Türkiye gündeminin üst sıralarında yer alması gerektiğini vurguladı.
Kamu, özel dal, STK ve akademinin tek masada bir ortaya gelmeleri gerektiğini belirten Cazibeli, “Ortak akılla yeni yollar, yeni tahliller geliştirmeli, dünya ile entegre, kalıcı ve sürdürülebilir siyasetler oluşturarak dalımızı canlandırmalı ve hasebiyle toplumu içinde bulunduğu barınma krizinden çıkartmalıyız.” tabirlerini kullandı.
“KURGULADIĞIMIZ MODELLE KİRALARI YARI YARIYA DÜŞÜREBİLİRİZ”
GYODER Başkanı Çekici, barınma sorununa deva olmak için GYODER Yeni Konut Modeli’ni kurguladıklarını anımsatarak, bu modelle kira fiyatlarını yarıya indirmeyi ve kentsel dönüşüme taban hazırlamayı amaçladıklarını söyledi.
Devletin elindeki yerler, gayrimenkul geliştiricilerine belirli bir proje devri için ödünç verilirse ve kamu-özel işbirliği formülüyle seri bir üretim yapılırsa on binlerce konut inşa edilebilir. Arsa maliyeti sebebiyle oluşan fark kiraları yarı yarıya düşürüyor. Bu modelde, kullanıma açılacak yerlerde konutların üretilmesi sağlanırken, emlakın mülkiyeti de devlette kalıyor. Kamunun kiraya veren pozisyonunda olduğu bu modelin finansmanını, sermaye piyasası enstrümanlarını da içine alan çeşitli senaryolarla destekledik. Yani finansman için de devlete yük olmuyoruz, devletten yalnızca arsa istiyoruz.
“2024’TE KONUT SATIŞLARININ 1,4 MİLYONU AŞACAĞINA KESİN GÖZLE BAKIYORUZ”
Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Yönetim Kurulu Lideri Ramadan Kumova da birinci yarısı dingin, ikinci yarısı ise hareketli bir yılı geride bıraktıklarını belirterek, “Aralık sayılarının da açıklanmasıyla 2024’te konut satışlarının 1,4 milyonu aşacağına kesin gözle bakıyoruz.” dedi.
Özellikle düşük ve orta gelire hitap eden markasız konutlarda manalı bir canlılık olduğunu lisana getiren Kumova, “Faiz, borsa, altın ve kripto üzere yatırımlardan kazananlar, gerçek konut fiyatlarındaki düşüşü fırsat bilerek ve konut fiyatlarının artışa geçeceğini öngörerek alıma yöneldi.” ifadelerini kullandı.
Kumova, “İnsanlar konuttaki fırsatın farkında ve birikimlerini konuta yönlendirmeye başladı. Konut üreticilerinin yaptığı kampanyalar ve vadelendirme seçenekleri de bu talebin canlanmasında çok tesirli oldu. Ayrıyeten, konut yatırımcısı faizler her ne kadar yüksek olsa da konut fiyatlarının düşük olduğunu düşünerek ileri devirlerde yapılandırma seçeneklerini de göz önüne alarak kredi kullanımına yönelmeye başladı lakin şimdi ipotekli satışların hissesi düşük düzeylerde.” diye konuştu.
“ARZI ARTIRMAK İÇİN KONUT ÜRETİMİNİ TEŞVİK EDECEK EKONOMİK ORTAM SAĞLANMALI”
Ramadan Kumova, uzun müddettir uygulanan faiz artırımlarının aralıkta sona ermesiyle konut kredi faizlerinde de indirimlerin başlayacağını belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Bunun elbet olumlu tesirleri olacaktır fakat bu indirimlerin devam etmesi gerekiyor. En az 6-7 ay üst üste devam eden faiz indirimleri satışlarla birlikte üretimi de hızlandıracaktır. 2024 sonuna hakikat açıkladığımız KONUTDER Sektörel Beklenti Anketi’nde üyelerimizin yüzde 31,8’i önümüzdeki 6 ayda üretimin artacağını belirtirken, anketin bir evvelki periyodunda bu oran yüzde 0’dı. 2024’ün ikinci yarısından itibaren sayıların düzeliyor olmasını daha sağlıklı bir piyasaya yönelik umut verici gelişme olarak kıymetlendiriyoruz fakat kısa müddettir esen bu olumlu rüzgarın da aldatıcı olmaması gerektiğinin altını çiziyoruz.
Kumova, konut muhtaçlığının ikinci el stokundan karşılanmaya devam ettiğini belirterek, buradaki tıkanıklığı gidermek ismine konut üretimini teşvik edecek ekonomik ortamın sağlanmasının artık kaçınılmaz bir hal aldığını vurguladı.
Ramadan Kumova, “Buradaki gelişmeler doğrultusunda 2025’te konut arzında görece bir artış olacaktır ve raflarda bekleyen projeler yavaştan hayata geçirilmeye başlayacaktır lakin bu artışın limitli olacağını düşünüyoruz.” dedi.
“ARSA MALİYETLERİNİ DÜŞÜRECEK FORMÜLLER ÜZERİNDE DURULMALI”
KONUTDER Başkanı Kumova, sektörün önünde duran en büyük problemlerin yüksek faiz, maliyet artışları, arsa teminindeki yetersizlikler ve hane halkının satın alma gücündeki düşüş olduğunu aktararak, faiz indirimlerinin başlamasıyla sürecin biraz da olsa güzelleşeceğini lakin daha temel tahlillere gereksinim olduğunu söyledi.
Kredi faizlerindeki güzelleşmeyle yeni üretimler için kaynak oluşturulabileceğini lisana getiren Kumova, konut üretiminin önündeki en büyük pürüzlerden olan arsa maliyetlerini düşürecek formüller üzerinde durulması gerektiğini vurguladı.
TOKİ MODELİ ÖNERİSİ
Kumova, kamu-özel işbirliğinin bu noktada en ülkü tahlillerin başını çektiğini kaydederek, kelamlarını şöyle tamamladı:
Yüzde 56,1’e gerileyen konut sahipliği oranı 2000’lerin başından bu yana en düşük oran olarak kayda geçti. 2000’lerin başında bu oran yüzde 70’li düzeylerdeydi. Son 17 yılda dar gelirlinin konut sahibi olma oranı yüzde 61’den yüzde 45’e gerilemiş durumda. TOKİ ile benzeri bir model uygulanabilir, sabit gelirli ve dar gelirli vatandaşlarımızın barınma ihtiyaçları karşılanabilir. Böylece TOKİ’nin üzerindeki yük hafifletilip kamu-özel kesimi işbirliğiyle toplumsal konut ve erişilebilir konut üretiminin artırılması ismine en ülkü tahlil hayata geçirilmiş olur. Kamunun geliştireceği yerler üzerinde özel dalın imalat sürecinin tüm evrelerini TOKİ denetimi ve onayı ile yapabilir ve satış fiyatları da TOKİ ile geliştirici firma tarafından beraberce belirlenerek toplumun alt gelir kümelerine daha rahat konut üretebilir.
